Wij zijn als samenleving aan zoveel overdaad gewend, dat we vergeten hoe bijzonder het is dat we geen ontbering lijden, al is dat in vele delen van de wereld wel het geval. Soberheid is, zou je kunnen zeggen, een verloren deugd en dat is jammer. Soberheid of matigheid is vaak een voorwaarde voor geluk. Bij de deugd van matigheid gaat het om een innerlijke maat en dat is geen kwestie van inleveren of economische ruil. Deze deugd maakt ons beter, 'gelukter', gelukkiger. Ze komt ons niet aanwaaien, maar de verwerkelijking ervan vraagt opvoeding, oefening en gewenning. We zullen moeten werken aan een cultuur van soberheid.
''Overdaad stompt ons af. Het maakt ons lichaam en onze geest week en slap.''
Overdaad stompt ons af. Het maakt ons lichaam en onze geest week en slap. Daarom is het goed om af en toe eens bewust overbodige luxe en goederen uit je leven te bannen. In onze christelijke traditie, maar ook in de Islam en andere religies zijn de vastenperiodes daar geschikte periodes voor. Ook de jaarwisseling is voor veel mensen een moment voor goede voornemens.
Onze maatschappij is een maatschappij van teveel: teveel auto's, teveel koeien, varkens en mest, teveel productie, teveel consumptie, teveel luchtvervuiling, teveel vernietiging. Soberheid is geen armoede. Sober leven is een kwestie van geestelijke gezondheid, van evenwicht en balans in je leven.
Milieuproblemen - we horen en lezen er nog dagelijks over - zijn sociale problemen. Wij mensen zijn er de veroorzakers van. Ze hebben gevolgen voor de aarde, voor de natuur, voor de hele mensheid, die deel uitmaakt van de natuur en er totaal van afhankelijk is. Willen we bijdragen aan de heelheid van de schepping dan vraagt dat een zorgvuldige omgang van mens en natuur, een leven in onderlinge verbondenheid en samenhang.
Daar zijn we voorlopig nog ver vanaf. Allesverwoestende orkanen razen over kwetsbare gebieden in de wereld. Het klimaat is van streek. Op grote schaal worden regenwouden vernietigd. Regelmatig hebben olierampen plaats en dreigen kernrampen. Al dit menselijk ingrijpen gaat de draagkracht van de aarde te boven.
De natuur is er voor de mens, maar dan wel voor alle mensen, arm en rijk, dichtbij en veraf, voor de mensen die nu leven en voor de komende generaties. Dat vraagt een duurzame omgang met de natuur, maar ook rechtvaardigheid en mondiale solidariteit. Op deze manier wordt de natuur de leidraad voor een optimale menselijke zelfverwerkelijking. Mijn geluk wordt mede bepaald door het geluk van anderen. Vanuit deze gedachte is niet de mens maar de natuur de maat van alle dingen. De grenzen van de natuur zijn de grenzen die wij met behulp van onze technieken bepalen. Die technieken zijn in voortdurende ontwikkeling.
''Soberheid is geen armoede. Sober leven is een kwestie van geestelijke gezondheid, van evenwicht en balans in je leven.''
Er zijn geen absolute maten, maar verschillende mensen moeten in verschillende situaties op eigen wijze het juiste midden weten te bepalen op het juiste moment. Onze motivatie kunnen we halen uit de gevaren en bedreigingen van onze huidige omgang met het milieu. Eerlijk delen is een diepe en belangrijke reden tot soberheid.
Een sobere levenshouding past in het kader van onze 'leefstijl'. Om zo'n levenshouding te bereiken is een attitudeverandering nodig die tijd en geduld vraagt. Mensen in je eigen omgeving ontmoeten, die op zoek zijn naar nieuwe vormen van leven en samenleven, waarbij duurzaamheid en kwaliteit van leven centraal staan, kunnen daarbij een enorme steun zijn. Hopelijk treft u zulke bondgenoten.