Ik ben van nature een rustig mens. Zo ervaar ik dat van mezelf en ik hoor het ook van anderen terug. Komt heel franciscaans over: geduldig, rustig. Maar dat wil niet zeggen dat ik af en toe niet kook van binnen. En dat gebeurt best nog wel eens. Dat kan bijvoorbeeld al gebeuren als ik uit het raam kijk. Mijn werkkamer kijkt uit op de vrij drukke weg voor ons huis. Die ligt binnen de bebouwde kom, maar toch komen er wel eens auto’s langs scheuren die blijkbaar toch een ander soort kilometerteller in de auto hebben zitten dan ik. Gedrag van anderen, en dan vooral het zich niet houden aan de regels, wekt bij mij irritatie. Enerzijds door de risico’s die eraan vastzitten, want we hebben de regels niet voor niets. Anderzijds door de motivatie waarom regels overtreden worden. En over dit laatste is best wat te zeggen.
We leven in een tijd waarin de gedachte van ‘alles kan’ hoogtij viert. En wat niet kan gaan we gewoon proberen. En daar is best het nodige voor te zeggen. Vrijheid en genieten van het leven behoren tot de grote goederen van ons leven. Tot hoever je daarmee kunt gaan hangt af van het wereld- en mensbeeld dat je hebt. Of het liefst samen hebt, want de vrijheid van de een komt vaak al snel in conflict met de vrijheid van de ander. Om dat goed te regelen hebben we afspraken met elkaar nodig. De overheid speelt een belangrijke rol in het maken van die gezamenlijke afspraken. Om verschuivingen in die afspraken tot stand te brengen of proberen te brengen zijn er allerlei belangengroeperingen, politieke partijen en ondernemingen actief. Ook de kerken zijn op dit vlak een partij. Vooral om een levenshouding aan te reiken die iedereen recht doet.
Vrijheid en genieten van het leven behoren tot de grote goederen van ons leven. Tot hoever je daarmee kunt gaan hangt af van het wereld- en mensbeeld dat je hebt. Of het liefst samen hebt, want de vrijheid van de een komt vaak al snel in conflict met de vrijheid van de ander.
Waarom irriteert het mij wanneer ik een jonge moeder met twee tienerkinderen aan de verkeerde kant van de weg tegen de verkeersrichting in op het fietspad zie fietsen? Omdat dit voor mij symbool staat voor de omgang met die gezamenlijke afspraken. Vooral ook symbool van het vertrouwen, of het juist niet-vertrouwen, van elkaar in het gezamenlijk goed nakomen van afspraken, in het samenleven. Wat ik zo in het klein signaleer, gebeurt straks of nu ook al in het groot. Het vertrouwen in elkaar, in de overheid, wordt ondermijnd. En dat heeft uiteindelijk verregaande consequenties rond draagkracht van regels, rond veiligheid, rond een goede samenleving. De problemen in onze tijd, zoals dreigingen van aanslagen, gevoel van onveiligheid, wantrouwen ten opzichte van andere groeperingen, hebben allemaal met dat tekort aan vertrouwen te maken. Natuurlijk is er kwaad in de wereld, maar het grootste kwaad in dit verband is het gebrek aan echt samenleven. En dat begint toch bij onszelf. Ook bij die moeder met die twee tienerkinderen.
Franciscus van Assisi was zelf ook een aparte jongen. Kon zich heel on-franciscaans opwinden en kwaad maken. Op vele fronten heeft hij zo zijn eigen weg gekozen, waar wij nu nog steeds de, gelukkig positieve, vruchten van plukken. Maar voor hem stonden een goede samenleving en respecteren van regels en afspraken voorop. Hij eerbiedigde de wereldlijke en kerkelijke overheid, tenzij hij zich van Godswege een andere kant op gestuurd voelde. Van mij mag God ook best wat hoger aangeslagen worden dan overheid en kerk. Zeker als dit het samenleven ten goede komt.
Wij mogen leven vanuit de hoop dat die goede samenleving er eens zal zijn. Ik doe dat in ieder geval wel. Of ik het zelf zal gaan meemaken betwijfel ik. Tot die tijd en anders de rest van mijn leven toch maar blijven irriteren aan die momentjes waar ik het zie misgaan. Gelukkig overheersen de momenten waarop het goed gaat. Iets om aan vast te houden. Het doet de hoop groeien.