In één van zijn columns in dagblad De Gelderlander schreef psycholoog René Diekstra, dat de ING-top lak heeft aan wat de grote religies en levensbeschouwingen zien als de kardinale deugd van matigheid. Is het dan nooit genoeg? Wanneer stopt deze graaicultuur?
Laat ik nu ook klant zijn bij de ING-bank! Mijn eerst reactie was: vertrek ik uit protest bij deze bank of wacht ik af tot het tij keert? Mijn vertrek heeft pas enige zin, als zeer velen dit signaal afgeven. Bovendien is deze bank niet de enige die over de schreef gaat.
We weten in ieder geval weer dat de scheidslijn tussen matiging en onmatigheid dwars door de Nederlandse samenleving loopt. Voorzitter van de raad van commissarissen, Jeroen van de Veer, en hoofddirecteur Ralph Hamers vinden dat inkomensmatiging niet meer van deze tijd is. Hamers stond op de nominatie om 50% loonsverhoging te krijgen, van 1,5 miljoen naar 3 miljoen. Ik las dat de gemiddelde werknemer bij de ING-bank er slechts 1,7 procent bij krijgt!
Het argument dat steeds wordt aangevoerd voor deze exorbitante verhoging is, dat collega's van bankdirecteuren in het buitenland vaak nog hogere bedragen krijgen toegeschoven. Alsof eigen platte hebzucht de hebzucht van anderen rechtvaardigt! De ING-top heeft lak aan de waarde of deugd van matigheid. Zij kennen niet het begrip matiging: de weg van de juiste maat. Het argument voor deze buitensporige salaris/bonus-verhoging is het binnenboord houden van de beste mensen voordat ze weggekocht worden door het buitenland. Ik zou zeggen: laat ze maar gaan. Er blijven nog genoeg geschikte kandidaten over. Daarentegen kun je als Nederlandse bank ook het signaal afgeven dat je grenzen stelt aan salarisverhogingen vanuit morele overwegingen. Daarvoor is destijds de Balkenende-norm in het leven geroepen, maar blijkbaar een kwetsbare norm.
"Matiging is cruciaal voor de verbondenheid tussen mensen. Wie de bevrediging van zijn verlangens matigt, schept ruimte voor de bevrediging van de verlangens van anderen."
Gelukkig kwam er vanuit de samenleving zwaar protest op dit voorgenomen besluit van de ING-bank. Zelfs de regering kwam in actie en de minister van Financiën stak er een stokje voor. Er vielen in de pers termen als 'waardeloos gedrag'.
Toch staat dit voorbeeld van hebzucht en persoonlijke verrijking niet op zichzelf.
Wat zich in de bankwereld afspeelt, komt ook in andere sectoren van de samenleving voor. Ik denk hierbij aan de sportwereld. Topvoetballers mogen best goed verdienen, maar dat zulke jonge mensen op zo jonge leeftijd al miljoenen per jaar opstrijken, valt niet te verdedigen. Wat doet dit met hun levensopvatting en moraliteit? En dan hebben we het nog niet over de clubs, die kapitalen op hun rekening krijgen door transfers. Ook het tenniscircuit kan er wat van. Toptennissers worden schatrijk.
Een ander voorbeeld is de televisiewereld. Bepaalde presentatoren krijgen gigantisch hoge jaarsalarissen, zoals onlangs bleek in een programma van Astrid Joosten over de vraag "Wat verdien ik?"
Paul van Tongeren schrijft in zijn prachtige boek "Deugdelijk Leven" dat wij matiging nodig hebben om 'de verlangens die gemakkelijk grenzeloos en mateloos kunnen worden, in toom te houden: ons verlangen om te hebben (hebzucht), om te heersen (heerszucht) en ons te doen gelden (eerzucht)'. Matiging is cruciaal voor de verbondenheid tussen mensen. Wie de bevrediging van zijn verlangens matigt, schept ruimte voor de bevrediging van de verlangens van anderen. We kunnen hier spreken van wederkerigheid. Wie zijn eigen personeel niet meer dan 1,7 procent geeft - in het geval van de ING-bank - , moet zelf ook niet meer willen. Maar de hebzucht zit diep in de mens en leidt gemakkelijk tot graaien.