Het boekje ‘Is vrijheid altijd blijheid?’ is een verzameling van gedachtes. Gedachtes van verschillende schrijvers wel te verstaan. Het is gebaseerd op de dialogen die zijn aangegaan tijdens verschillende ‘diner pensants’. Dit zijn bijeenkomsten waar lekker eten werd gecombineerd met spreken en denken over een bepaald thema; in dit geval was het thema ‘vrijheid’.
Verschillende relatief bekende namen komen aan bod in dit boek, zoals René ten Bos (Denker des Vaderlands 2017-2019), Janneke Stegeman (Theoloog des Vaderlands 2017) en Enis Odaci, bekend van het diversiteitsplatform NieuwWij. Het boek is opgedeeld in verschillende hoofdstukken die verschillende ‘gangen’ moeten voorstellen van een diner. Van bijgerecht tot Grand Dessert en van hoofdgerecht tot koud of warm voorgerecht. Het voordeel van meer dan één schrijver is dat het diverse beschouwingen geeft op het thema vrijheid. Het nadeel van meer dan één schrijver is dat je duidelijke verschillen ziet in schrijfstijl en taalgebruik. Laurens ten Kate, één van de schrijvers, slaagt er minder goed in om zijn gedachtegang op een fijne en toegankelijke manier naar voren te brengen. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld Janneke Stegeman, die voorbeelden uit haar eigen leven en kwesties uit de dagelijkse praktijk gebruikt om duidelijk te maken hoe zij over vrijheid denkt. Ook Enis Odaci laat zich goed weglezen doordat hij een verscheidenheid aan invalshoeken laat zien; van verschillende soorten humanisme tot de Islam en van gereformeerde christenen tot zijn eigen buurman. De uiteenzetting van Lisette Thooft is veruit het beste en behoorlijk wonderbaarlijk. Op eenvoudige en heldere wijze zet zij uiteen hoe zij vrijheid en liefde als onlosmakelijke waarden ziet van elkaar, toegespitst op de verschillen en overeenkomsten tussen man en vrouw.
Tijdens het lezen van de verschillende hoofdstukken wordt duidelijk dat ‘A secular time’ van Charles Taylor populair is bij de vorming van ons gedachtengoed vandaag de dag. Taylor wordt meerdere malen aangehaald als het gaat om de positie van vrijheid in onze hedendaagse samenleving. Daarnaast wordt er niet geschuwd om ook Weber, Meister Eckhart en andere grote denkers aan te halen. Het geeft een interessante mix aan verhalen, beeldspraken en andere beschouwingen met betrekking tot het begrip ‘vrijheid’. De conclusie aan het eind is, zonder al te veel te willen verklappen, dat vrijheid een complex begrip is. Daaraan heldere of de juiste woorden geven die wenselijk zijn in deze bespreking lukt niet iedereen. Anderzijds mag er ook zeker gesteld worden dat de complexiteit van het begrip vrijheid fascinerend blijft, door alle 118 pagina’s lang.
Is vrijheid altijd blijheid? | Wies Houweling [redactie] | KokBoekencentrum | mei 2019 | Paperback | 118 blz | ISBN 9789043529419