Het raakte me diep. Op de Waalsdorpervlakte herdachten we de doden van de Tweede Wereldoorlog. Veteranen luidden de klok. Stilte daalde over het land. Mijn gedachten gingen naar al die verzetsmensen die daar gefusilleerd waren. En toen ineens klonk daar de zang van een merel. Zijn lied tilde me op uit de benauwenissen van het verleden en bracht me weer naar het heden: de zon scheen, de heide geurde, de wind streelde de struiken, de bomen én de mensen die daar verzameld waren. De aarde draaide om de zon. En ik herademde.
Herademen en moed vatten. Dat is voor mij wel een opgave in een tijd die me van vele kanten benauwt. De oorlog, hongersnood, de leugens, vijanddenken. De vernedering van groepen mensen die op de overheid hadden vertrouwd. De gaswinning; dat nu weer wordt ingezet op fossiele energiebronnen waarvan we dachten dat die hun tijd gehad hadden: kolencentrales, kernenergie. We grossieren in crises en in het ontdekken van menselijke tekorten. Bij de overheid en bij onszelf. Geen leuke tijd. Hoe komen we hieruit?
Voor onszelf meen ik dat we maar hardnekkig moeten vasthouden aan wat we van belang vinden voor ons leven. Te doen wat goed is, wat moet. Dat we onze zelfwaarde niet verkwanselen door we mee te bewegen met mensen die zich tekort gedaan voelen door de Corona-tijd. Een periode waarin we ons moesten inhouden ten bate van de ander. Ik sta stomverbaasd van de reactie van mensen die als de bliksem weer een vakantievlucht hebben geboekt. Want ‘we hebben er recht op…’. We zijn verwende nesten.
Vasthouden aan je eigen duurzame principes. En dat – als het je lukt – met plezier. Zonder te verzuren of je te laten verzuren door het gedrag van anderen. Het gaat er niet om anderen te veroordelen, maar zelf zo te leven dat je van binnen weet en voelt: dit is oké.
Wat kan helpen is dan de bubbel waarin we leven te vergroten. En dan kom ik weer met de vogels aanzetten. Ze nodigen ons uit om van perspectief te wisselen. De benauwenissen te ontstijgen en een blik op ons en onze wereld te ontwikkelen die óver de grenzen van onze beperktheden heen reikt. Het vogelperspectief. Ik moest daar ook weer aan denken toen ik in de krant las hoe de Berlijner Michael Cramer er zijn levenswerk van heeft gemaakt om op de grens van het voormalige IJzeren Gordijn een fietspad aan te leggen dat Oost en West juist verbindt. Inclusief de symbolen van vijandigheid die nu monumenten zijn van een overwonnen verleden. Van IJzeren gordijn naar ‘Iron Curtain Trail’. Ja, dat kan dus (Volkskrant, 28 juni 2022.)
We zijn geen vogels. Dat voorrecht hebben we niet. We moeten het samen zien te rooien met en ondanks elkaar op deze aarde. Maar het is goed om af en toe boven ons uit te stijgen en de ruimte te ademen die dit perspectief ons biedt. Onze broeder Franciscus prees de vogels om wat ze zijn. Ze waren niet te verbeteren. Door precies te zijn wie ze waren, ieder naar zijn eigen aard, waren ze een loflied op de Schepper. Perfect.
Franciscus werd altijd opgetogen als hij vogels zag of hoorde.
Voor hem waren ze boodschappers van God.
Als hij een leeuwerik op zag vliegen die zijn lied ten beste ging geven,
kwam het hem voor alsof het zijn ziel was die daar boven het korenveld
de lof zong van de Schepper.
De kraai was voor hem ook een grote vriend
omdat die met zijn gekras hem wakker hield
zodat hij niet wegsufte in het gebed.
Zo had iedere vogel voor hem een diepe betekenis.
Hij zei hen: "Mijn broeders en zusters, vogels,
jullie brengen grote lof aan jullie Schepper
en jullie zullen Hem altijd van harte beminnen.
Hij is het immers, die jullie veren gaf om je te kleden
en vleugels om te vliegen
en alles wat jullie nodig hebben.
Onder de schepselen gaf Hij jullie een ereplaats
en wees jullie de vrije, zuivere lucht als verblijfplaats aan.
Zaaien doen jullie niet, evenmin als maaien.
Maar dat is ook niet nodig.
Want zonder dat jullie er iets voor hoeven te doen
beschermt Hij jullie en regelt Hij alles voor jullie." (Naar 1 Celano 58)
Als je een vogel hoort zingen, stijg dan mee op in zijn lied. Adem diep in en uit en laat de muizenissen uit je wegblazen. Je zult verfrist je leven weer oppakken.
